Strategy in the Flemish policy and management cycle

Tijdens de veertien jaar dat ik strategisch coördinator voor de Stad Gent was, heb ik ook de eer en het genoegen gehad om verantwoordelijk te zijn voor de invoering van de zogenaamde BBC (beleid- en beheerscyclus).

Op het eerste gezicht voegde de Vlaamse decreetgever met het Gemeentedecreet in 2005 een nieuwe en wonderlijke inhoudelijke dimensie toe aan de manier waarop men op lokaal niveau over de toekomst nadenkt.

” De loutere opsomming van geraamde ontvangsten en uitgaven moet plaatsmaken voor een integrale strategische meerjarenplanning, waarbij de beleidsdoelstellingen van het bestuur centraal staan in plaats van de middelen die daarvoor worden uitgetrokken : Wat wil het bestuur bereiken? Wat gaat het bestuur daarvoor doen? En, als laatste vraag, welke ontvangsten en uitgaven zal dat met zich meebrengen? “

Zo werd aan elke gemeente opgelegd om wat men tot dan toe een ‘begroting’ noemde, en wat louter een jaarlijkse discussie inhield in colleges en gemeenteraden welke middelen er het komende jaar voorhanden waren om beleid te voeren, te koppelen aan een inhoudelijke lange termijn visie en doelstellingen. Meer nog, het vertrekpunt zou de strategie zijn, de inzet van de middelen het gevolg.

Strategie werd zo een werkwoord op het niveau van een gemeente, zo leek het. Een revolutie op het vlak van beleid voorbereiden, beleid maken, beleid uitvoeren en beheren.

Helaas bleek meer en meer dat de BBC weinig draagvlak had bij de lokale politici, die het eerder zagen als een bureaucratisch registratie- en rapportagesysteem, waar enkel de Vlaamse statistieken en de boekhouders baat bij hadden. Een noodzakelijk kwaad met een nadruk op rapporten die hermetisch genoeg zijn om politiek geen kwaad te kunnen.

In heel wat Vlaamse gemeenten bleef de jaarlijkse begrotingsdiscussie in de colleges gewoon bestaan, en werden ambtenaren belast om het resultaat ervan in de verplichte rapporteringsschema’s en systemen te gieten. Hoogstens werd de discussie verrijkt met een nieuw vocabularium, met begrippen zoals kredietbewaking, financieel evenwicht, beleidsdomeinen, investerings- en exploitatiebudget (ter vervanging van de archaïsch klinkende gewone en buitengewone dienst). Eén van de doelstellingen van het Gemeentedecreet, namelijk het laten sturen op hoofdlijnen door de gemeenteraad, werd hiermee allerminst bereikt.

Merkwaardig genoeg focuste de bijsturing die het Decreet Lokaal Bestuur beloofde zich niet op het strategische (lees: inhoudelijke en beleidsmatige) luik van de BBC, maar wel op een vereenvoudiging van het financiële. Daarnaast ligt de focus van de ‘nieuwe BBC’ in het DLB vooral op organisatie-aspecten, zoals de integratie van de gemeente- en de OCMW-organisaties en bijhorende strategieën. En daar ligt een ander knelpunt. Wordt hierdoor de strategie voor de gemeente niet herleid tot een strategie van de gemeente? Een strategie die vooral intern op de organisatie is gericht, en niet op het bereiken van maatschappelijke effecten in de gemeente?

Het kan ook anders. In Gent ben ik steeds een pleitbezorger geweest van een vertaling van deze beleid- en beheerscyclus in manier van werken die toelaat dat

• het startpunt een toekomstvisie voor de gemeente is. Die toekomstvisie is gebaseerd op een grondige en integrale omgevingsanalyse en gaat verder dan de door de BBC gevraagde 6 jaar van het strategisch meerjarenplan
• die toekomstvisie zo goed als mogelijk gedragen wordt door de stakeholders in de gemeente en dus aansluit bij de maturiteit en het DNA van het gemeentelijk weefsel
• die toekomstvisie vervolgens wordt vertaald in lange termijn doelstellingen die de eerste stappen van de realisatie van die visie vormen
• er een gedragen strategie ter realisatie van de lange termijn doelstellingen wordt geformuleerd, in co-creatie met de gemeentelijke stakeholders
• die strategie niet gereduceerd wordt tot een interne strategie voor de lokale administratie, een organisatiestrategie met bijhorende middelen
• de strategie voldoende flexibel is, en voortdurend in vraag kan worden gesteld om toe te laten om in te spelen op nieuwe of veranderde omstandigheden
• zo veel mogelijk institutionele en niet-institutionele stakeholders in de gemeente in de eigen werking de strategie adopteren en mee realiseren
• de opvolging van de strategie op een open en transparante manier gebeurt, in plaats van hermetisch en bureaucratisch.

Voor Gent ontwikkelde ik hiervoor een methodologie die gedurende twee legislaturen is uitgetest, verfijnd en uitgebreid. De nieuwe lokale bestuursperiode komt er aan. Ik mag hopen dat een groot aantal van onze Vlaamse gemeenten deze legislatuur starten met een ambitieuze toekomstvisie en daar ook consequent mee aan de slag gaan.

Voor meer info en details, aarzel niet om contact op te nemen.